Kardiowersja elektryczna, defibrylacja

Co to jest kardiowersja / defibrylacja?

Kardiowersja elektryczna to prosty i bezpieczny zabieg przywracający prawidłowy rytm serca u chorych z migotaniem i trzepotaniem przedsionków, z częstoskurczami komorowymi i nadkomorowymi. Polega na “przepuszczeniu” impulsu elektrycznego o małej energii przez serce pomiędzy elektrodami przyłożonymi do klatki piersiowej. Zabieg wykonywany jest planowo, a także w stanach zagrożenia życia, gdy powyżej wymienione zaburzenia rytmu serca prowadzą do pogorszenia się stanu chorego.

Defibrylacja – prosty zabieg reanimacyjny często ratujący życie chorego. Stosowany jest w migotaniu komór, które nie leczone prawie zawsze prowadzi do śmierci. Różnica między kardiowersją a defibrylacją polega na braku synchronizacji z zapisem EKG. Używany sprzęt jest taki sam.

Kardiowersja elektryczna - kwalifikacja

· Do tego zabiegu powinien pacjenta zakwalifikować lekarz internista lub kardiolog.
· Kwalifikowane są dwie grupy pacjentów: 1) chorzy przebywający w szpitalu w ciężkim stanie , 2) chorzy “ambulatoryjni” w stanie “wyrównanym”.
· Należy wykonać: EKG, ECHO serca, badanie krwi na INR.

Kardiowersja elektryczna - przygotowanie do planowego zabiegu

· Należy oznaczyć grupę krwi i wykonać podstawowe badania: morfologię krwi, badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej
· Chorzy z migotaniem i trzepotaniem przedsionków, które trwa dłużej niż 48 godzin są przygotowywani przez okres 2-3 tygodni lekami przeciwkrzepliwymi, ponieważ istnieje możliwość powstawania skrzeplin (skrzepy krwi) w sercu, które w trakcie (lub po) kardiowersji elektrycznej mogą spowodować komplikacje. INR powinien się w tym czasie utrzymywać na poziomie 2,0-3,0.

Kardiowersja elektryczna - przebieg planowego zabiegu

Chory powinien być na czczo (w tym przypadku co najmniej 6 godzin od ostatniego posiłku). Zabieg wykonuje się w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym (5-10 minut). Po uzyskaniu pełnego znieczulenia przykłada się elektrody kardiowertera do powierzchni klatki piersiowej i wyzwala się impuls elektryczny. Z reguły powtarza się “strzał” co najwyżej 3 razy. Jeśli pomimo 3 prób nie uzyskano pożądanego efektu, zabieg można powtórzyć na drugi dzień. Po wyzwoleniu ostatniego impulsu chorego się wybudza. Po kilkugodzinnej obserwacji można go zwolnić do domu, o ile nie są wymagane dalsze badania.

Kardiowersja elektryczna - powikłania zabiegu

Kardiowersja elektryczna to zabieg bezpieczny, obarczony znikomym ryzykiem. Najczęstszym powikłaniem jest niegroźne oparzenie skóry w miejscu przyłożenia elektrod. Wyjątkowo rzadko może wystąpić udar mózgu u chorych źle przygotowanych do zabiegu (bez leków przeciwkrzepliwych w przypadku długotrwałego migotania lub trzepotania przedsionków).

Kardiowersja elektryczna - kontrola po zabiegu

· Częstość wizyt kontrolnych uzależniona jest od choroby podstawowej, wywołującej zaburzenia rytmu serca.
· U chorych, u których zaburzenia rytmu powtarzają się, podaje się zapobiegawczo leki przeciw arytmiom. W pewnych sytuacjach możliwe jest również leczenie zabiegowe.

Kardiowersja elektryczna - co robić gdy...

- dolegliwości pojawiają się ponownie? Uczucie szybkiego i nierównego bicia serca jest najczęstszym objawem opisywanych zaburzeń rytmu serca. W razie ich wystąpienia należy natychmiast skontaktować się z lekarzem w celu wykonania EKG, podania odpowiednich leków lub wczesnego wykonania kardiowersji elektrycznej.
- leki są za drogie? Warto poprosić lekarza, żeby zapisał tańsze ich odpowiedniki. Istnieje bardzo duży wybór leków, a lekarz kierując się dobrem pacjenta zapisuje jak najlepsze lekarstwa, które są jednak droższe od starszych poprzedników.
- chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Należy zapytać lekarza czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość otrzymania pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.
-  pojawi  się wysypka, dolegliwości żołądkowo-jelitowe? Należy skontaktować się z lekarzem.
-  pojawiają się krwawienia? Należy odstawić lek i natychmiast skontaktować się z lekarzem.
-  w czasie leczenia aPTT  wskaźnik protrombinowy lub INR są zbyt niskie? Należy odstawić lek i skontaktować się z lekarzem.

Kardiowersja elektryczna - o co pytać lekarza?

- O stan zaawansowania choroby. Warto wiedzieć jak duży wysiłek fizyczny oraz jaką pracę (prowadzenie samochodu, obsługa maszyn) można wykonywać w miarę bezpiecznie.
- O ewentualne badania dodatkowe: EKG, echokardiografię, test wysiłkowy.
- O ewentualne działania uboczne przepisywanych leków. Każdy lek może wywoływać różne uboczne działania. Należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i dolegliwościach choćby wydawały się bez związku z chorobą serca. Przyjmowane leki mogą mieć zły wpływ na te stany.
- O wartości cholesterolu, cukru, ciśnienia tętniczego krwi. Są to czynniki ryzyka wymagające leczenia w razie podwyższonych wartości.
- O dietę. Bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie się w celu utrzymania prawidłowych wartości cholesterolu, cukru, ciśnienia tętniczego krwi.
- O ewentualne leczenie uzależnienia od nikotyny. Dostępne są obecnie leki wspomagające rzucanie palenia

Kardiowersja elektryczna - co trzeba wiedzieć?

· Należy dostosować wysiłek  fizyczny do swoich możliwości.  Jego rodzaj i intensywność należy ustalić z lekarzem.
· Chorzy przyjmujący leki przeciwkrzepliwe powinni unikać skaleczeń! W razie przedłużającego się krwawienia, należy udać się do lekarza.
· “Twoje życie w twoich rękach”. Lekarze wykonają zabieg, przepiszą leki i doradzą, ale tylko od współpracy chorego zależy powodzenie leczenia. Jeśli nie zaprzestanie on palenia papierosów, nadużywania alkoholu, nie zastosuje właściwej diety, nie podejmie odchudzania, nie będzie przyjmował właściwych leków i będzie opuszczał wizyty kontrolne, to prawdopodobnie efekty leczenia będą kiepskie!


Piotr Bręborowicz, 2001-07
aktualizacja: 2006-05-10