Otyłość, nadwaga - epidemia XXI wieku

Co to jest otyłość?

Otyłość to nadmierna ilość tkanki tłuszczowej zgromadzonej na skutek spożywania zbyt dużej ilości kalorii z pożywieniem (rzadko na skutek choroby, działania leków). Istnieją różne metody oceny otyłości, najłatwiejszą jest ocena tzw. wskaźnika masy ciała BMI wyliczanego z wagi i wzrostu.

Prawidłowe wartości dla ludzi dorosłych to BMI 18,5-24,9.
BMI < 18,5 - niedowaga,
BMI 25-29,9 - nadwaga,
BMI 30-34,9 - otyłość I stopnia.
BMI>35-39,9 - otyłość II stopnia.
BMI>40 - otyłość III stopnia.

Otyłość brzuszna (centralna, trzewna, androidalna) jest groźniejsza dla zdrowia i wiąże się ze wzrostem ryzyka sercowo-naczyniowego. Określa się ją na podstawie pomiaru obwodu talii. Według najnowszej definicji (IDF 2006) obwód talii powinien być mniejszy niż 80cm u kobiet i 94cm u mężczyzn. Można też zastosować wskaźnik talia-biodra (WHR). Na otyłość brzuszną wskazuje WHR u kobiet >0,8 i mężczyzn >1,0. 

Otyłość - przyczyny

Przyczyny otyłości są złożone i stale poznajemy nowe.
Ogólnie możemy podzielić je na genetyczne, które z pewnością są istotne, ale znacznie przeceniane, oraz nabyte. W tej drugiej grupie najistotniejsze są złe nawyki żywieniowe i mała aktywność fizyczna. Inne tj. zaburzenia emocjonalne, hormonalne, działania uboczne leków mają mniejsze znaczenie. Ostatnio powstała ciekawa hipoteza o związku pewnych zakażeń z rozwojem otyłości, jednak wymaga ona dalszego udowodnienia.

Otyłość - skutki

Otyłość zwiększa zapadalność na liczne choroby, które powodują obniżenie jakości życia i przedwczesną umieralność.

Choroby związane z otyłością:
· cukrzyca,
· hiperlipidemie (podwyższone wartości cholesterolu i innych tłuszczy w surowicy krwi),
· nadciśnienie tętnicze,
· udar mózgu,
· choroba niedokrwienna serca,
· zaburzenia miesiączkowania,
· powikłania ciąży,
· nowotwory złośliwe: piersi, kobiecych narządów rodnych, pęcherzyka żółciowego i jelita grubego,
· choroby układu oddechowego,
· kamica żółciowa,
· stłuszczenie wątroby,
· choroby stawów kręgosłupa i kończyn dolnych,
· zaburzenia psychiczne: wyobcowanie społeczne, niska samoocena, okresy depresji, żarłoczność.

Można jeszcze wymienić wiele innych schorzeń. Otyłość zwiększa bowiem istotnie ryzyko operacji chirurgicznych.
Choroby te prowadzą często do inwalidztwa i przedwczesnego wycofania się z życia zawodowego i towarzyskiego.

Otyłość - leczenie

Osoby z niewielką nadwagą, po za tym zdrowe mogą podjąć odchudzanie samodzielnie, choć porada lekarska może okazać się cenna. Osoby ze znaczą otyłością, lub chorobami przewlekłymi wymagają prowadzenia odchudzania pod specjalistycznym nadzorem lekarskim. Nadzór lekarski nad leczeniem otyłości potrzebny jest aby odchudzanie było bezpieczne, a także aby wykryć ewentualne choroby prowadzące do otyłości.

Podstawą leczenia otyłości jest prawidłowa dieta ze zmniejszoną zawartością kalorii. Wielkość niedoboru kalorii najlepiej ustali lekarz zajmujący się otyłością. Przeczytaj strony na temat diety.

Drugim kluczem sukcesu walki z otyłością jest zwiększenie wysiłku fizycznego. Przeczytaj artykuł na temat ruchu i ćwiczeń.

Leki wspomagające odchudzanie zarezerwowane są dla osób z bardzo dużą otyłością i tych u których zmiana stylu życia nie przynosi pożądanego efektu oraz w sytuacji gdy potrzebna jest szybka utrata wagi - np. w przygotowaniu do dużej operacji.

Zabiegi chirurgiczne polegające na usuwaniu tkanki tłuszczowej czy na zakładaniu klamry na żołądek powinny być zarezerwowane dla wyjątkowych przypadków.


Piotr Bręborowicz, 2001-07-10
aktualizacja: 2010-11-27