Tomografia komputerowa serca i naczyń, „angio-KT”

Klasyczna tomografia komputerowa umożliwia precyzyjne „zajrzenie” do wnętrza ciała dzięki komputerowej obróbce danych uzyskiwanych w czasie prześwietlania za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Obrazy mają formę przekrojów w wybranych płaszczyznach lub rekonstrukcji trójwymiarowej. Obrazy mogą być statyczne lub w postaci filmu.

Tomografia komputerowa ma wiele odmian. W kardiologii używa się tomografów spiralnych (spiralny ruch głowic rentgenowskich – lepsza jakość obrazu), wielorzędowych (im więcej rzędów, tym mniej czasu potrzeba aby wykonać badanie). Kluczowa cecha sprzętu to rozdzielczość obrazu – im większa, tym dokładniejsza ocena małych struktur.

Wykonanie badania serca wymaga wstrzymania oddechu na 10-35 sekund oraz wolnej, miarowej czynności serca, ponieważ im szybciej bije serce i im więcej ruchów klatki piersiowej tym więcej zakłóceń obrazu. Obecnie testowane są aparaty posiadające kilkaset rzędów detektorów, umożliwiające wykonanie badania w czasie pojedynczego skurczu serca, co eliminuje większość zniekształceń obrazu. W Polsce dostępne są aparaty 64 rzędowe.

Dokładna ocena serca i naczyń (tętnice, żyły) wymaga zastosowania dożylnego kontrastu naczyniowego, który przepływa przez żyły, serce i tętnice (KT angio). Kontrast pochłania silnie promieniowanie rentgenowskie, dlatego jest dobrze widoczny. Tomografia komputerowa serca i naczyń składa się więc z badania przed i po podaniu kontrastu.

Tomografia komputerowa umożliwia ocenę budowy naczyń i serca, funkcji komór serca i zastawek. Tomografia komputerowa wykorzystywana jest do diagnostyki choroby wieńcowej – przesiewowo ocenia się stopień uwapnienia tętnic wieńcowych (calcium score), który jeśli jest bardzo niski w zasadzie wyklucza obecność istotnych zwężeń. Zastosowanie kontrastowego badania naczyniowego umożliwia dokładniejszą ocenę tętnic, która jednak przy zastosowaniu aparatów 64-rzędowych nadal nie dorównuje inwazyjnej koronarografii.
Czasami tomografia komputerowa przeszacowuje zwężenia tętnic wieńcowych, a zdarza się również znaczne niedoszacowanie. Tomografia komputerowa ma jednak pewną przewagę nad koronarografią inwazyjną, a mianowicie można w niej także ocenić ścianę tętnicy i struktury otaczające.

Tomografia komputerowa służy także do diagnostyki niektórych wad wrodzonych serca i naczyń u dorosłych, nowotworów serca, chorób osierdzia. Tomografia komputerowa jest kluczowym badaniem w zatorowości płucnej, tętniakach aorty. Pozwala na ocenę wskazań do operacji, jak i ocenę warunków technicznych i dokładnego zaplanowania zabiegu. Do wykonania zabiegu ablacji migotania przedsionków bardzo ważna jest znajomość przestrzennej budowy lewego przedsionka serca i uchodzących do niego żył płucnych co umożliwia właśnie tomografia komputerowa serca.

Tomografia komputerowa serca związana jest niestety ze szkodliwym wpływem promieniowania i kontrastu na organizm. Chociaż zwykle dawka promieniowania i kontrastu jest niewielka, to tomografia komputerowa nie powinna być wykonywana u kobiet w ciąży, chyba, że jej wynik jest niezbędny do ratowania życia lub zdrowia matki. Promieniowanie rentgenowskie może wywoływać skutki rakotwórcze, które mogą ujawnić się po wielu latach, dlatego badania radiologiczne nie mogą być nadużywane. W przypadkach, gdy należy unikać promieniowania rentgenowskiego w niektórych przypadkach można zastąpić je badaniami ultrasonograficznymi i rezonansem magnetycznym.
Kontrast naczyniowy może wywoływać uczulenie, nawet zagrażające życiu, jest także szkodliwy dla różnych narządów, zwłaszcza nerek.

Tomografia komputerowa serca - przygotowanie do planowego badania:
Ponieważ kontrast może wywoływać nudności i wymioty, dlatego na badanie należy zgłosić się na czczo. Ważna jest współpraca ze strony chorego – w czasie badania należy pozostawać w bezruchu, należy także wstrzymać oddech zgodnie z instrukcją technika. Tomografia komputerowa serca wymaga czasami zwolnienia lub wyrównania jego pracy za pomocą leków.
Bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie przed i po badaniu. Przed badaniem kontrastowym zwykle odstawia się na 2-3dni metforminę (lek stosowany w cukrzycy).

Przy odbiorze wyniku warto poprosić o nagranie na płycie CD, która może przydać się w przyszłości lub do konsultacji.

                Piotr Bręborowicz, 2009-05-16
                aktualizacja: 2009-05-16