Tętniak aorty – biologiczna bomba zegarowa

Co to jest tętniak aorty?

Tętniak aorty to jej miejscowe workowate lub wrzecionowate poszerzenie o ponad połowę prawidłowego wymiaru dla danego odcinka aorty (normy zależne są od wieku, płci i metody obrazowania). Najczęściej występuje tętniak aorty brzusznej, który rozwija się u kilku procent dorosłych po 40 roku życia, częściej u mężczyzn.

Tętniak aorty – przyczyny:

Tętniak aorty powstaje na skutek procesów miażdżycowych i zwyrodnieniowych w których bardzo istotną rolę odgrywa nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu i wrodzone defekty genetyczne (np. zespół Marfana). Tętniak aorty może także powstać na skutek zapalenia czy po urazie.

Tętniak aorty – typy:

W zależności od przyczyny, tętniak aorty nazywany jest prawdziwym (poszerzenie obejmujące wszystkie warstwy ściany aorty); rzekomym jeśli powstaje na skutek przerwania warstwy wewnętrznej i środkowej ściany aorty. Szczególny typ to rozwarstwiający tętniak aorty polegający na rozdzieleniu warstwy (błony) wewnętrznej i środkowej przez krew dostającą się tam przez uszkodzenie warstwy wewnętrznej.

Tętniak aorty – objawy:

Tętniak aorty może powodować bóle w brzuchu, plecach czy klatce piersiowej. Tętniak aorty uciskając sąsiednie narządy może wywoływać różne dodatkowe objawy tj: zaburzenia przełykania, kaszel, duszność, chrypka. Tętniak aorty, zwłaszcza brzusznej często wypełniony jest skrzeplinami, które mogą powodować zatorowość i udary mózgu lub innych narządów. Tętniak aorty może też ujawnić się dopiero w momencie pęknięcia, co objawia się zwykle silnym bólem, objawami wstrząsu, zasłabnięciem do utraty przytomności i śmierci włącznie.

Tętniak aorty – następstwa:

Tętniak aorty zwykle powiększa się z czasem co może prowadzić do jego pęknięcia i związanego z tym krwotoku wewnętrznego lub rozwarstwienia. Tętniak aorty może być powodem zatorów w licznych narządach. Ryzyko śmierci w przypadku gdy tętniak aorty pęknie jest bardzo wysokie i przekracza 80%. Tętniak aorty może uciskać na narządy sąsiadujące zaburzając ich funkcję.
 

Tętniak aorty – rozpoznanie:

Tętniak aorty rozpoznawany jest w trakcie diagnostyki powodowanych przez niego dolegliwości, w czasie badań profilaktycznych lub przypadkowo w trakcie badań z innej przyczyny. Tętniak aorty brzusznej jeśli jest duży może być wyczuwalny w badaniu palpacyjnym (rękoma). Tętniak aorty piersiowej uwidaczniany jest w RTG klatki piersiowej, ECHO serca, tomografii komputerowej (KT), rezonansie magnetycznym (NMR) i aortografii. Tętniak aorty brzusznej obrazowany jest za pomocą USG, KT, w NMR i aortografii.

Tętniak aorty badania profilaktyczne

Ze względu na duże ryzyko jakie stwarza tętniak aorty wykonuje się badania przesiewowe w grupach ryzyka. Tętniak aorty piersiowej – badania ECHO serca i w niektórych przypadkach KT/NMR u chorych z wadami wrodzonymi tj. dwupłatkowa zastawka aortalna czy zespół Marfana, a także z wieloletnim, źle kontrolowanym nadciśnieniem tętniczym. Tętniak aorty brzusznej – badanie USG po 60 roku życia u wszystkich mężczyzn oraz kobiet z czynnikami ryzyka chorób układu krążenia. Jeśli tętniak aorty brzusznej występował w rodzinie, badania przesiewowe powinno rozpocząć się po 50 roku życia u obu płci.

Tętniak aorty – leczenie:

Jeśli zostanie rozpoznany tętniak aorty, należy wdrożyć zdrowy styl życia aby eliminować czynniki ryzyka dalszego rozwoju tętniaka. Bardzo ważna jest kontrola ciśnienia tętniczego i tętna oraz zaprzestanie palenia tytoniu. Tętniak aorty wymaga planowej operacji jeśli wywołuje objawy, gdy jest bardzo duży (wg większości zaleceń 50-60mm) lub szybko rośnie (>=5mm w ciągu pół roku). Pęknięty tętniak aorty wymaga natychmiastowej operacji ratującej życie.

Tętniak aorty zwykle wymaga „klasycznej” operacji polegającej na wszyciu protezy naczyniowej w miejsce tętniaka. U części chorych, u których tętniak aorty kwalifikuje się do operacji, ale ryzyko operacyjne jest wysokie, przy sprzyjających warunkach anatomicznych można wszczepić poprzez tętnicę udową stentgraft, zamykający światło tętniaka od środka aorty. Rozwarstwiający tętniak aorty piersiowej zstępującej i brzusznej także może być często leczony metodą wewnątrznaczyniową.


Piotr Bręborowicz, 2009-05-27
aktualizacja: 2010-11-27