Serce człowieka - cud inżynierii naturalnej

Serce człowieka to cud natury zarówno pod względem funkcji jak i budowy. Serce pracuje bez przerwy całe życie – jeśli średnia częstość jego pracy wynosi 70 uderzeń na minutę, to w ciągu np. 70 lat serce wykona ponad 2,5 miliarda skurczy. Średnio serce w czasie jednego skurczu przepompowuje średnio około 70ml krwi. Przy powyższych założeniach serce przepompuje w ciągu życia około 200 milionów litrów krwi.

Serce waży około 300g. Serce zbudowane jest głównie z tkanki mięśniowej tworzącej przedsionki i komory (prawe i lewe). Serce posiada swój szkielet z tkanki włóknistej na którym umocowane są 4 zastawki zapewniające przepływ krwi przez serce w jednym kierunku. Serce posiada 2 zastawki pomiędzy przedsionkami a komorami – po prawej stronie zastawkę trójdzielną, po lewej dwudzielną (inaczej mitralną), oraz zastawkę aortalną zamykającą ujście z lewej komory do aorty i zastawkę tętnicy płucnej wychodzącej z prawej komory.

Serce posiada naturalny rozrusznik– węzeł zatokowy, który steruje częstością pracy serca w zależności od chwilowych potrzeb organizmu. Serce u zdrowych, młodych dorosłych kurczy się z częstością w zakresie 40-200 uderzeń/min. Serce znajduje się pod kontrolą układu nerwowego i hormonalnego, które wpływają nie tylko na częstość uderzeń ale i na siłę skurczu. Serce kurczy się pod wpływem impulsu elektrycznego wytwarzanego przez węzeł zatokowy, który pobudza najpierw przedsionki serca, a następnie przewodzony jest układem przewodzącym (pęczek Hisa i jego odnogi) do komór serca.

Serce zapewnia krążenie w dwóch oddzielnych układach: małym (płucnym) – powracająca odtlenowana krew z narządów trafia do prawego przedsionka, następnie do prawej komory, skąd płynie do płuc, gdzie jest ponownie natleniana. Serce odbiera krew z płuc poprzez 4 żyły płucne uchodzące do lewego przedsionka, skąd płynie do lewej komory i poprzez aortę do wszystkich narządów.

Serce do swojej pracy zużywa dużą ilość tlenu i substancji energetycznych i odżywczych, które docierają do komórek mięśnia serca głównie poprzez tętnice wieńcowe, a wracają żyłami serca przez zatokę wieńcową po prawego przedsionka. Serce bierze także udział w regulacji objętości krwi poprzez wydzielanie specjalnych czynników – ANP i BNP.

Serce znajduje się w worku osierdziowym składającym się z 2 warstw, pomiędzy którymi jest niewielka ilość płynu "zwilżającego serce", co zapewnia niskie tarcie w czasie jego pracy. Serce jak i inne narządy w klatce piersiowej posiada unerwienie trzewne, które nie jest bardzo precyzyjne, stąd dolegliwości odczuwane w klatce piersiowej często są podobne w różnych chorobach.

Serce wykazuje pewne odmienności zależnie od płci. Serce kobiety jest nieco mniejsze, ma węższe tętnice wieńcowe, które również częściej reagują skurczem na różne bodźce. Serce kobiety jest także nieco odmienne elektrycznie – co wyraża się nieco dłuższym odstępem QT, większą skłonnością do arytmii. Serce kobiety choruje też nieco inaczej – objawy bywają nietypowe, jest też kilka chorób serca występujących głównie u kobiet.

Serce ma niewielkie zdolności regeneracyjne, dlatego jego uszkodzenie rzutuje na całe życie. Serce zostało „zaprojektowane” do  aktywnego życia w czystym środowisku. Serce „nie lubi” siedzącego trybu życia. Serce także nie znosi trucizn z dymu tytoniowego ani nadmiaru cholesterolu czy cukru. Przeczytaj artykuły w naszym serwisie aby dowiedzieć się jak dbać o zdrowe i chore serce oraz poznać objawy, choroby i badania serca.


Piotr Bręborowicz, 2009-05-30
aktualizacja: 2009-05-30