Zapalenie mięśnia sercowego.

Zapalenie mięśnia sercowego to proces obejmujący komórki mięśniowe serca, jego naczynia, czasami także warstwę zewnętrzną i/lub wewnętrzną serca (osierdzie, wsierdzie). Zapalenie mięśnia sercowego ma różnorodne przyczyny: zakaźne (wirusy-najczęstsza przyczyna, bakterie, grzyby, pasożyty i inne) jak i toksyczne (toksyny, leki). Zapalenie mięśnia sercowego może także powstać w wyniku tzw. autoagresji (np. toczeń układowy). Dokładna częstość występowania nie jest znana, ale wydaje się, że zapalenie mięśnia sercowego jest dość powszechnym problemem, z nasileniami sezonowymi (wiosna, jesień).

Zapalenie mięśnia sercowego ma różnorodny obraz kliniczny zależny od czynnika wywołującego, nasilenia procesu i odporności pacjenta. Zapalenie mięśnia sercowego ma zdecydowanie gorszy przebieg u chorych z zaburzeniami odporności. Najczęściej wirusowe zapalenie mięśnia sercowego przebiega łagodnie i nie pozostawia istotnych następstw. W przypadku burzliwych objawów zapalenie mięśnia sercowego zmusza do szukania pomocy i jest rozpoznawane w ostrej fazie. W przypadkach gdy zapalenie mięśnia sercowego ma skryty przebieg, rozpoznawane bywają dopiero odległe skutki choroby. Zapalenie mięśnia sercowego może prowadzić do rozwoju niewydolności serca jak i do wystąpienia nagłego zgonu sercowego.

Objawy jakie powoduje zapalenie mięśnia sercowego często poprzedzone są objawami infekcji dróg oddechowych czy układu pokarmowego. Typowe objawy jakie wywołuje zapalenie mięśnia sercowego to bóle w klatce piersiowej, duszność wysiłkowa i/lub spoczynkowa (niewydolność serca), kołatania serca (arytmia) oraz omdlenia (bloki serca, arytmia).

Zapalenie mięśnia sercowego często wymaga wysokospecjalistycznej diagnostyki. Spektrum zmian EKG jest szeroki od ich braku aż do zmian podobnych jak w zawale serca. Często obserwuje się arytmię. Badania laboratoryjne wykazują zwykle stan zapalny (podwyższone OB., CRP, białe krwinki), w części przypadków uszkodzenie mięśnia sercowego (podwyższona troponina I, CKMB), w niektórych przypadkach (w większości nie jest to potrzebne) wykonuje się oznaczenia w poszukiwaniu czynnika infekcyjnego. Zapalenie mięśnia sercowego wymaga wykonania ECHO serca, w którym można stwierdzić u części chorych pogrubienie (obrzęk) mięśnia serca, osłabienie jego kurczliwości czy płyn zapalny w osierdziu (wokół serca). W wielu przypadkach zapalenie mięśnia sercowego jest trudne do rozróżnienia z zawałem serca, dlatego często wykonuje się koronarografię. Nową interesującą metodą jest obrazowanie mięśnia sercowego za pomocą rezonansu magnetycznego. Biopsja mięśnia sercowego (pobranie fragmentu tkanki do badań mikroskopowych) potrzebna jest w wyjątkowych, ciężkich lub opornych na leczenie przypadkach.

Zapalenie mięśnia sercowego w początkowej, ostrej fazie zwykle wymaga hospitalizacji. Najistotniejszym elementem terapii jest ograniczenie aktywności fizycznej, szczególnie do czasu aż ustąpią objawy zapalne, arytmia i niewydolność serca. Następnie nie należy wykonywać znacznych wysiłków (szczególnie sportu) przez okres co najmniej 6 miesięcy. Powrót do zwiększonej aktywności fizycznej możliwy jest po ustąpieniu wszystkich objawów i powrotu wielkości i czynności serca do normy, po kwalifikacji lekarskiej.

Niewydolność serca i zaburzenia rytmu serca jakie może wywołać zapalenie mięśnia sercowego wymagają standardowego leczenia. Jeśli jest możliwe leczenie przyczynowe należy takie zastosować, jednak w większości stosuje się tylko leczenie objawowe. Zwykle należy unikać stosowania niesterydowych leków przeciwzapalnych, które mogą nasilać zapalenie mięśnia sercowego. W dalszym etapie może być potrzebne leczenie powikłań i rehabilitacja. Ciężkie zapalenie mięśnia sercowego wymaga leczenia w warunkach intensywnej terapii, często też czasowego mechanicznego wspomagania krążenia. Rzadko zapalenie mięśnia sercowego wymaga stosowania leków immunosupresyjnych (osłabiających reakcję zapalną), a w najcięższych przypadkach jedynym leczeniem może okazać się przeszczep serca.

Piotr Bręborowicz, 2009-06-26
aktualizacja: 2010-11-27