Jak rozpoznać wiarygodne informacje medyczne


Obecnie internet stał się głównym źródłem wiedzy o zdrowiu i chorobach. Coraz częściej pacjenci przed wizytą u lekarza czy zamiast niej korzystają z porad "Doktora Gugla", co często rodzi nieporozumienia, niepotrzebny niepokój lub przeciwnie, opóźnia wizytę u specjalisty, prowadząc do opłakanych skutków. Efektem sieciowych "konsultacji" jest nagminne wykonywanie przypadkowych badań na własną rękę, stosowania "cudownych" środków czy bezużytecznych pseudomedycznych urządzeń. Część internautów pada ofiarą szkodliwych i groźnych dla zdrowia i życia "terapii".

Absolutnie nie potępiam chęci zdobywania wiedzy i poszukiwania rozwiązania swoich problemów. Przeciwnie, zachęcam swoich pacjentów do poszerzania swojej wiedzy. Jednak posługując się np. niebezpiecznymi narzędziami, należy je właściwie dobrać do celu oraz posiadać umiejętność ich właściwej i bezpiecznej obsługi. Ta sama zasada stosuje się do wiedzy medycznej. Trzeba umieć ocenić jej wiarygodność i aktualność oraz właściwie z niej korzystać.

Trzeba pamiętać, że każdy może umieścić na stronie internetowej cokolwiek zechce, i nadać temu bardzo wiarygodny wygląd. Taki pseudoprofesjonalny serwis łatwo i tanio można utworzyć i wypozycjonować z pomocą firm PR i SEO. Piękne grafiki, zdjęcia i materiały wideo za grosze można kupić w serwisach graficznych. Wystarczy dodać trochę terminów medycznych powołać się na wątpliwe lub nieistniejące źródła, zamieścić wywiad z rzekomym specjalistą oraz komentarze podobno zadowolonych użytkowników, kupić "lajki" na Facebook'u i oszustwo gotowe.

Dlatego większość informacji "medycznych" w Internecie jest co najmniej wątpliwej jakości. Błędne lub mylące treści mogą być wprowadzane przypadkowo, czasami w dobrej wierze przez osoby bez odpowiednich kwalifikacji, ale zwykle są po prostu bezpośrednią lub ukrytą reklamą produktów czy usług pseudo/paramedycznych. Zdarzają się też żartownisie, których bawi nabieranie naiwnych czy zdesperowanych ludzi.

Jak więc rozpoznać wiarygodną informację?

Pomocny mógłby być system certyfikacji stron - np. przez Health on Net Foundation. System certyfikacji jest jednak niewydolny ponieważ strony www powstają w lawinowym tempie. Z drugiej strony przybywa firm sprzedających swoje certyfikaty, bez żadnej kontroli jakości treści.

Najlepiej jednak sam naucz się oceniać wiarygodność serwisów / forów internetowych. Zasady są dość proste.

Najpierw sprawdź kto jest właścicielem serwisu i jakie deklaruje cele jego prowadzenia i zasady finansowania, oceń czy brzmią wiarygodnie.

Przeczytaj politykę prywatności oraz reklamową, oceń jakość i ilość reklam - to często odkrywa prawdziwy cel prowadzenia serwisu. Reklamy czy sprzedaż produktów i usług medycznych znacząco obniżają wiarygodność serwisu. Większość stron powstaje celem emisji reklam kontekstowych - tj związanych z treścią informacji. Dla osoby zarabiającej na reklamach czy sprzedaży nie jest szczególnie ważna jakość prezentowanych treści, tylko wypozycjonowanie strony i liczba kliknięć reklam czy zakupów. Treść tam umieszczana powstaje zwykle na zasadzie kopiuj-wklej-nieco zmodyfikuj.

UWAGA! Treści reklamowe powinny być wyraźnie oznaczone. Jeśli serwis zawiera nieoznakowane treści reklamowe, to jest całkowicie niewiarygodny! (powinieneś je rozpoznać - zwykle gorąco polecają jakieś konkretne para/farmaceutyki, publikacje, sprzęt czy usługi medyczne). Moim zdaniem, plagą obecnie są właśnie reklamy kontekstowe, które są oznaczone słabo widocznym druczkiem "REKLAMA", a zamieszczane pomiędzy informacjami uznanych serwisów prowadzą do zewnętrznych stron bez jakiejkolwiek kontroli i odpowiedzialności za treści tam umieszczane.

Sprawdź kto wchodzi w skład redakcji i kim są autorzy i recenzenci artykułów - czy są to specjaliści / eksperci z danej dziedziny medycyny?

Zwróć uwagę czy artykuły są opatrzone datą utworzenia i ostatniej aktualizacji. Nawet najlepszy artykuł z czasem się dezaktualizuje - wiedza medyczna ciągle się rozwija.

Jeśli brak powyższych informacji, lub są niezrozumiałe, niekompletne lub masz co do nich wątpliwości nie korzystaj z takiego serwisu.

Zasady korzystania z serwisu powinny być jasno określone, w tym do kogo informacje są kierowane, wymagane jest podkreślanie faktu, iż stanowią one uzupełnienie kontaktu ze specjalistą, a nie jego zamiennik. Artykuły powinny być przejrzyste, język prosty i zrozumiały.

Dobrze, aby podane były źródła podawanych informacji, zwłaszcza w przypadku nowinek medycznych, czy tematów kontrowersyjnych.

Serwisów spełniających powyższe zasady znajdziesz niestety niewiele.

Pamiętaj! Zawsze skonsultuj zdobyte wiadomości ze swoim lekarzem!

Gdzie szukać dobrych serwisów?

Wiele renomowanych towarzystw medycznych, instytutów, klinik czy szpitali prowadzi serwisy medyczne - to najlepsze źródła informacji.

Możesz też zapytać swojego lekarza o polecenie strony, ulotki czy publikacji medycznych.

Ja utworzyłem dla moich pacjentów Kardioserwis PL zawierający informacje z zakresu profilaktyki i chorób układu krążenia, który serdecznie polecam.

Piotr Bręborowicz, 2009. 10-18
aktualizacja i modyfikacja: 2020-09-26