Problemy związane z leczeniem przeciwkrzepliwym

Leczenie przeciwkrzepliwe pochodnymi acenokumarolu jest nieodzowne w wielu sytuacjach klinicznych. W kardiologii stosuje się je u chorych z wszczepionymi protezami zastawek serca, z utrwalonym lub nawracającym migotaniem przedsionków, zakrzepicą żył głębokich, kardiomiopatią, u pacjentów przygotowywanych do kardiowersji oraz w wielu innych przypadkach.

Zadaniem tych leków jest powstrzymywanie powstawania zakrzepów krwi w żyłach, tętnicach, sercu i na protezach oraz wspomaganie rozpuszczania już powstałych. Mechanizm działania polega na blokowaniu działania witaminy K, przez co zmniejsza się produkcję białek (w wątrobie) odpowiedzialnych za proces krzepnięcia krwi.

Leczenie to jest bardzo skuteczne i często nieodzowne nawet do końca życia (osoby z protezami zastawek serca). Wymaga jednak współpracy pacjenta z lekarzem, wtedy jest skuteczne i bezpieczne. Dawkę acenokumarolu dobiera się indywidualnie dla każdego chorego i może się ona wahać od 1 do 8 mg na dobę. Zbyt małe dawki nie zabezpieczą przed powstaniem zakrzepów, a przedawkowanie grozi krwawieniem, które może być czasami groźne dla życia. Kontrola leczenia polega na okresowym (np. raz w miesiącu) oznaczaniu we krwi tzw. wskaźnika protrombinowego i INR. Dawkę leku dobiera lekarz zależnie od wartości tych parametrów i sytuacji klinicznej. W czasie leczenia należy unikać skaleczeń i urazów, ponieważ może dojść do powstania krwiaków (?siniaki?) i przedłużonego krwawienia. Przed jakimkolwiek zabiegiem, nawet wyrwaniem zęba, należy zawsze poinformować lekarza o przyjmowaniu leków przeciwkrzepliwych, aby uniknąć niepotrzebnych komplikacji. W takiej sytuacji lekarz zaleci zmniejszenie dawki lub odstawienie leku na klika dni przed zabiegiem i powrót do leczenia po zabiegu. Bardziej skomplikowany problem stanowi zajście w ciążę kobiety pobierającej leki przeciwkrzepliwe po wszczepieniu protezy zastawki serca ? tu niezbędna jest decyzja specjalisty. Zadecyduje on, kiedy zamienić doustny lek przeciwkrzepliwy na heparynę (podawaną podskórnie lub dożylnie).

Przyjmowanie leku zgodnie ze wskazówkami lekarza to nie wszystko. Na siłę działania acenokumarolu ma wpływ wiele czynników. Produkty spożywcze bogate w witaminę K mogą znacznie osłabić działanie leku ? np. produkty kwaszone, olej słonecznikowy. Wiele leków może osłabiać działanie acenokumarolu ? np. preparaty zawierające witaminę K, digoksyna, sterydy lub znacznie je nasilać ? chodzi tu zwłaszcza o leki przeciwbólowe. Preparatem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym (o ile nie ma przeciwwskazań) u chorych przyjmujących acenokumarol jest paracetamol. Należy przyjąć zasadę, że każdy lek może mieć istotny wpływ na siłę działania acenokumarolu, dlatego jego zastosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem i skontrolowane za pomocą badania krwi.

W razie wystąpienia samoistnego krwawienia lub wylewu krwi do stawu lub pod skórę, a także przedłużonego krwawienia po skaleczeniu, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

Pomimo skomplikowanej kontroli terapii i potencjalnych, groźnych działań ubocznych prawidłowo prowadzone leczenie jest z reguły dobrze tolerowane i bezpieczne. Od kilku lat są dostępne (nie we wszystkich wskazaniach) wygodniejsze i  bezpieczniejsze preparaty, których siła działania nie jest zależna od zawartości witaminy K w pożywieniu jak stosowanych innych leków, jednak wysoka cena ogranicza szerokie ich zastosowanie. Kolejnym krokiem milowym jest wprowadzenie na rynek aparatów do domowego oznaczania INR i wskaźnika protrombinowego działających na podobnej zasadzie jak glukometry. Nie tylko zmniejszą one konieczność odwiedzania przychodni celem pobrania krwi, ale także, jak wykazano w badaniach, chorzy będą mogli sami dobierać dawkę leku na podstawie cotygodniowego oznaczenia wg czytelnego schematu. Na razie ograniczeniem jest nadal wysoki koszt aparatu, jednak w ciągu najbliższych kilku lat cena powinna nadal ulegać obniżeniu.


Piotr Bręborowicz, 2002.12-28

aktualizacja: 2012-11-10