Wada zastawki serca? Co to jest? Gdzie leczyć?

Co to jest wada zastawki?

Jest to grupa chorób polegających na uszkodzeniu zastawek serca w postaci ich zwężenia lub nieszczelności. Zastawka może jednocześnie być zwężona i nieszczelna, także choroba może dotyczyć kilku zastawek jednocześnie (w sercu są 4 zastawki). Wady zastawek serca mogą być wrodzone, lub powodowane przez różne choroby (choroba reumatyczna, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zapalenie wsierdzia i inne).

Wada zastawki  - objawy

W wielu przypadkach choroba początkowo może przebiegać bez dolegliwości i jest wykrywana przypadkowo w czasie okresowych badań, kiedy lekarz osłuchując stwierdza szmer nad sercem. Choroba objawia się przede wszystkim objawami niewydolności serca oraz  zaburzeniami rytmu serca. W przypadku zwężenia zastawki aortalnej mogą też występować zasłabnięcia i utrata przytomności. Do najczęstszych objawów należą: osłabienie, łatwe męczenie się, uporczywy suchy kaszel, nawracające zapalenia oskrzeli. Bardzo charakterystyczna jest duszność w czasie wykonywania wysiłku, a w bardziej zaawansowanej postaci w spoczynku i w nocy. Duszność nocna wymusza często używanie wielu poduszek, chorzy nie tolerują leżenia na płasko. Równie częstym objawem w zaawansowanych przypadkach są obrzęki (opuchlizna) nóg, a u osób stale leżących obrzęki pleców. Obrzęki nóg nasilają się w ciągu dnia i pozycji stojącej. Wśród innych objawów są: częste oddawanie moczu w nocy, pobolewania, uczucie pełności w brzuchu, nudności, brak apetytu, wychudzenie, kołatania serca i wiele innych. Charakterystyczne są okresowe zaostrzenia.

Wada zastawki  - następstwa

Choroba ta może prowadzić do znacznego upośledzenia sprawności i może wiązać się z utratą pracy, koniecznością ograniczenia swojej aktywności. Choroba może prowadzić do przedwczesnej śmierci, najczęściej w wyniku gwałtownego zaostrzenia niewydolności serca lub zaburzeń rymu serca. W wielu przypadkach można jednak temu zapobiec, lub znacznie poprawić jakość życia wcześnie rozpoznając chorobę i podejmując właściwe leczenie, w tym zabiegi kardiochirurgiczne i zdrowy styl życia!

Wada zastawki  - badania

- U każdej osoby ze stwierdzonym szmerem w sercu lub podejrzeniem wady na podstawie innych objawów należy wykonywać następujące badania: EKG, RTG klatki piersiowej, ECHO serca. W niektórych przypadkach niezbędne będą dalsze badania. Zawsze należy poszukiwać przyczyny uszkodzenia zastawki: choroba reumatyczna, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, zapalenie wsierdzia i inne.
- Okresowo w celu oceny zaawansowania choroby oraz skuteczności leczenia powtarza się badania: EKG, RTG klatki piersiowej, ECHO.
- U osób z zaburzeniami rytmu serca wykonuje się EKG met Holtera, często wielokrotnie.
- U osób leczonych lekami moczopędnymi trzeba okresowo sprawdzać stężenie tzw. elektrolitów, a zwłaszcza potasu, gdyż mogą powstać groźne zaburzenia.
- Okresowo należy sprawdzać funkcję nerek (badanie moczu, kreatynina), gdyż jest to bardzo ważne dla ustalania bezpiecznych dawek leków.
- U osób kwalifikowanych do operacji wymiany zastawki należy wykonać koronarografię, gdyż w razie współistnienia choroby niedokrwiennej serca należy ją leczyć zabiegowo przed lub razem z operacją wymiany zastawki.
- U osób ze sztuczną zastawką serca podaje się leczenie przeciwkrzepliwe - niezbędne są więc okresowe badania parametrów krzepnięcia krwi (wskaźnik protrombinowy, INR).
- W bardzo ciężkich, nieoperacyjnych przypadkach należy rozważyć o ile nie ma przeciwwskazań przeszczep serca i wykonać wszystkie niezbędne badania do kwalifikacji do tej operacji.

Wada zastawki  - leczenie

Bardzo ważne jest określenie przyczyny uszkodzenia zastawki serca, gdyż jej leczenie może zapobiec lub zwolnić dalszy postęp choroby. Ważna jest zmiana stylu życia! Należy prawidłowo się odżywiać, o ile to możliwe utrzymywać wagę ciała w prawidłowych granicach. Bezwzględnie należy zaprzestać palenia papierosów czy fajki również dotyczy to członków rodziny! Należy leczyć współistniejące choroby tj. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, podwyższony cholesterol i inne. Pod kontrolą lekarza należy dostosować wielkość wysiłku fizycznego. Bardzo ważna jest stała, regularna kontrola aby ustalić czas, w którym niezbędne będzie leczenie operacyjne.
Leki najczęściej używane w leczeniu tej choroby to:

1. U osób bez objawów i przy braku wskazań do leczenia operacyjnego - obserwacja.
2. U osób z objawami niewydolności serca:
- ACE-inhibitory – powinny być stosowane w maksymalnej tolerowanej dawce u każdego chorego o ile nie ma przeciwwskazań
- Leki moczopędne – u większości chorych, najlepiej skojarzenie Furosemidu i Spironolaktonu.
- Digoksyna – u wielu chorych.
- Beta-blokery – w małych dawkach, zwłaszcza Carvedilol u części chorych.
- Inne -  indywidualnie u każdego chorego
3. U osób z zaburzeniami rytmu serca:
- Amiodarone - bardzo skuteczny, ale posiadający liczne działania uboczne.
- Digoksyna – u osób z szybkim migotaniem przedsionków.
- Beta-blokery – o ile brak przeciwwskazań.
- Antagoniści wapnia - mniej skuteczne, ale posiadają mniej działań niepożądanych.
- Aspiryna - zwłaszcza u osób z chorobą niedokrwienną serca.
- Leczenie przeciwkrzepliwe - u chorych z utrwalonym migotaniem przedsionków.
- Inne -  indywidualnie u każdego chorego
4. U osób ze sztuczną zastawką serca:
- Leczenie przeciwkrzepliwe - u chorych ze sztuczną zastawką serca.
- Inne -  indywidualnie u każdego chorego

Leczenie zabiegowe:
- Walwuloplastyka (poprawianie własnej zastawki)
- Wszczepienie protezy zastawki (sztucznej lub biologicznej), także drogą przezskórną
- Przeszczep serca

Wada zastawki  - co robić gdy...

- lekarz rodzinny rozpozna chorobę? Poprosić o skierowanie do specjalisty kardiologa.
- zaostrzenia powtarzają się często, często chory leczony jest w szpitalu? Koniecznie skonsultować się z lekarzem specjalistą, najlepiej z ośrodka kardiochirurgicznego, ponieważ prawdopodobnie wada zastawki jest bardzo zaawansowana i wymaga leczenia operacyjnego.
- pojawia się bardzo silna duszność (często słyszalne bulgotanie w klatce piersiowej, widoczne zasinienie twarzy)? Natychmiast wezwać pogotowie, gdyż jest to prawdopodobnie obrzęk płuc - tzn. bardzo silne pogorszenie choroby zagrażające życiu.
- pojawia się kołatanie serca? Prawdopodobnie jest to migotanie przedsionków lub inna arytmia. Jeśli objawy wystąpiły po raz pierwszy należy natychmiast zgłosić się do lekarza lub wezwać pogotowie (zależy od stanu chorego), nie należy nic jeść. Jeśli kołatanie występuje po raz kolejny należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
- leki są za drogie? Poprosić lekarza żeby zapisał tańsze ich odpowiedniki (istnieje bardzo duży wybór leków, a lekarz kierując się dobrem pacjenta zapisuje jak najlepsze lekarstwa, które też są droższe od starszych poprzedników).
- chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Zapytać lekarza czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno zaopatrzyć się w zapas leków. Sprawdzić czy istnieje możliwość pomocy lekarskiej w miejscu do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.

Wada zastawki  - o co pytać lekarza?

- O stan zaawansowania choroby zastawki. Należy wiedzieć jak duży wysiłek fizyczny można wykonać w miarę bezpiecznie.
- O ewentualne badania dodatkowe: EKG, ECHO, koronarografia
- O możliwość leczenia zabiegowego. Jest to najskuteczniejsza metoda leczenia w zaawansowanych przypadkach.
- O ewentualne działania uboczne przepisywanych leków. Każdy lek może wywoływać różne uboczne działania. Należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i dolegliwościach choćby wydawały się bez związku z chorobą serca, gdyż leki mogą pogorszyć te stany.
- O poziom cholesterolu, cukru, ciśnienie tętnicze krwi. Są to czynniki ryzyka wymagające leczenia w razie podwyższonych wartości.
- O dietę. Bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie się w celu utrzymania prawidłowych wartości stężenia cholesterolu, cukru, ciśnienia tętniczego krwi. O ograniczenie ilości płynów i soli kuchennej na dobę.
- O ewentualne leczenie uzależnienia od nikotyny. Istnieją obecnie leki wspomagające rzucanie palenia.

Wada zastawki  - co trzeba wiedzieć?

* Wada zastawki to choroba przewlekła. Choroba zastawki wymaga stałej kontroli i leczenia w zaawansowanym stadium, nigdy nie należy zaprzestawać pobierania leków, gdy samopoczucie się poprawia.
* Dawki, rodzaj i ilość leków czasami są zmieniane. Zmiany te są niezbędne w celu uzyskania jak najlepszego stanu chorego.
* Nie należy zaprzestawać wysiłku fizycznego. Wysiłek fizyczny jest bardzo pożądany, ale jego wielkość należy ustalić z lekarzem.
* Chorzy z niewydolnością serca muszą zwykle ograniczyć ilość wypijanych płynów oraz używania soli kuchennej - należy o to zapytać lekarza.
* Dostępnych jest obecnie bardzo wiele leków. Macie państwo prawo prosić lekarza o zapisanie tańszych lub droższych specyfików.
* Apteki mają obowiązek (co rzadko wykonują) informować Państwa o tańszych odpowiednikach! oraz wydać je zamiennie na żądanie. Wiele leków jest produkowanych przez licznych producentów krajowych i zagranicznych, a ceny różnią się często znacznie.
* Apteki narzucają różne marże! Dlatego warto sprawdzić cenę leków w kilku aptekach przed wykupieniem recept.
· Obecnie szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) przed zabiegami nie jest finansowane przez NFZ. Warto się jednak szczepić na własny koszt, nawet jeśli się nie choruje. Daje to zabezpieczenie w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
· Grypa u osób z chorobami układu krążenia częściej prowadzi do powikłań, dlatego szczepionka przeciw tej infekcji zalecana jest u tych chorych  co roku.

· Wada zastawki? kliknij tutaj aby znaleźć kardiologa

Piotr Bręborowicz, 2002.02_20
aktualizacja: 2013-11-23