Laserowa rewaskularyzacja mięśnia serca (przezmięśniowa laserowa rewaskularyzacja serca, laseroterapia serca, TMLR)

Co to jest laseroterapia serca?

Laseroterapia serca to nowa, rzadko stosowana metoda leczenia zaawansowanej choroby niedokrwiennej serca u osób, u których nie ma możliwości wykonania „by-passów” lub angioplastyki wieńcowej. Zabieg wprowadzono do leczenia w roku 1993, nadal jednak budzi liczne kontrowersje.

TMLR to operacja kardiochirurgiczna przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym, polegająca na wytworzeniu przy pomocy lasera medycznego od 12 do 60 kanałów (ich liczba zależy od stopnia zaawansowania choroby) o średnicy 1 mm w mięśniu sercowym, wzdłuż tętnicy objętej zaawansowanym procesem miażdżycowym.

Celem zabiegu jest poprawa ukrwienia mięśnia sercowego i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Jest to duża, skomplikowana operacja obarczona ryzykiem powikłań i zgonu w czasie jej trwania. Ryzyko to wynosi obecnie od kilku do 10 procent.

Laseroterapia może być zastosowana jako jedyna forma leczenia kardiochirurgicznego lub w połączeniu z „by-passami” lub z angioplastyką wieńcową. Chirurg dociera do serca przez niewielkie nacięcie między żebrami lub poprzez przecięcie mostka. Zabieg toczy się na bijącym sercu, rzadziej z zatrzymaniem jego pracy. Zawsze poprzedzony jest koronarografią i szeregiem innych badań przedoperacyjnych.

Laseroterapia wiąże się z kilkudniowym pobytem w szpitalu na oddziale kardiochirurgicznym, a następnie kilkutygodniowej rehabilitacji. Poprawa samopoczucia nie jest odczuwana zaraz po zabiegu, jak w przypadku np. angioplastyki wieńcowej, lecz następuje dopiero po kilku dniach lub nawet tygodniach.

Laseroterapia serca - kwalifikacja do zabiegu

· Do tego zabiegu powinien pacjenta zakwalifikować lekarz kardiolog wspólnie z kardiochirurgiem po wcześniej wykonanej koronarografii.
· Kwalifikowani są chorzy, u których pełne leczenie farmakologiczne (tabletki), nie jest wystarczające do normalnego funkcjonowania, a których zdyskwalifikowano od angioplastyki wieńcowej i „by-passów” z powodu rozsianych zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych.
· Zabieg ten nie jest wykonywany u wszystkich chorych z zaawansowaną chorobą niedokrwienną serca.
· Należy ocenić stopień zaawansowania zmian w tętnicach chorego oraz możliwości techniczne i stan chorego.

Laseroterapia serca - przygotowanie do planowego zabiegu

· Przed każdym badaniem inwazyjnym i zabiegiem, z wyjątkiem sytuacji ratujących życie, warto wykonać szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna). Warto się szczepić, nawet jeśli się nie choruje. Jest to szczególnie ważne w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
· Należy oznaczyć grupę krwi i wykonać podstawowe badania: morfologię krwi, badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej.
· Wskazane jest odstawienie leków przeciwkrzepliwych po konsultacji z lekarzem.
· Dzień przed i w dniu zabiegu chory jest przygotowywany w szpitalu.

Laseroterapia serca - przebieg zabiegu TMLR

Operacja wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym na sali operacyjnej. Zabieg rozpoczyna się od wykonania cięcia pomiędzy żebrami z lewej strony klatki piersiowej lub przecięcia mostka w celu uwidocznienia serca. W niektórych przypadkach zatrzymuje się pracę serca, a jego funkcję przejmuje maszyna (tzw. krążenie pozaustrojowe), ale z reguły operacja odbywa się na bijącym sercu.

Następnie chirurg ocenia bezpośrednio tętnice wieńcowe pod kątem możliwości wszycia „by-passów” (choć z koronarografii wynika, że nie jest to możliwe). Potem, przy użyciu lasera medycznego, wykonuje się od 12 do 60 kanałów o średnicy 1 mm w mięśniu sercowym, wzdłuż tętnicy objętej zaawansowanym procesem miażdżycowym. Ich liczba zależy od stopnia zaawansowania choroby. Krwawienie z kanalików z reguły ustępuje samoistnie po kilku minutach.

Po ostatecznym sprawdzeniu (przywraca się pracę serca, jeśli była ona zatrzymana) zszywa klatkę piersiową. Pozostawia się dreny (rurki odprowadzające krew) na 24 godziny. Zabieg trwa nawet do 4-5 godzin, a czasami dłużej. Po zabiegu chory przewożony jest na pooperacyjną salę intensywnego nadzoru. Z reguły chorych wybudza się tego samego dnia. Następnie chory wymaga kilkutygodniowej rehabilitacji.

Laseroterapia serca - powikłania zabiegu

Jest to duży zabieg operacyjny, a więc obarczony pewnym ryzykiem. Ryzyko to jest niewielkie, ale wzrasta u chorych w podeszłym wieku, w ciężkim stanie i z chorobami współistniejącymi takimi jak: cukrzyca, niewydolność nerek. U niektórych może dojść do zawału serca, udaru mózgu, zgonu w trakcie lub krótko po zabiegu. W ciągu rehabilitacji mogą pojawić się kolejne powikłania: krwawienie z kanałów i konieczność ponownej operacji, zakażenie rany operacyjnej i wnętrza klatki piersiowej, zapalenie płuc, ostra niewydolność nerek, zatorowość płucna.

Laseroterapia serca - kontrola po zabiegu

· Każdy chory po operacji TMLR powinien pozostawać pod stałą specjalistyczną kontrolą kardiologiczną.
· Jeśli dolegliwości się nasilają lub pojawiają się na nowo, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.
· Wizyta kontrolna opiera się na rozmowie z lekarzem, wykonaniu EKG, a w sytuacjach wątpliwych również innych badań dodatkowych.

Laseroterapia serca - co robić gdy...

- wystąpi ból? Należy przerwać wykonywaną czynność; usiąść lub położyć się w dobrze wentylowanym pomieszczeniu (otworzyć okno). O ile nie ma przeciwwskazań (zapytaj lekarza, przeczytaj ulotkę), należy zażyć nitroglicerynę lub jej odpowiednik. Jeśli ból nie ustępuje w ciągu 15 minut odpoczynku, należy wezwać pogotowie.
- leki są za drogie? Warto poprosić lekarza, żeby zapisał tańsze ich odpowiedniki. Istnieje bardzo duży wybór leków, a lekarz kierując się dobrem pacjenta zapisuje jak najlepsze lekarstwa, które są jednak droższe od starszych poprzedników.
- chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Warto zapytać lekarza, czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość otrzymania pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.

Laseroterapia serca - o co pytać lekarza ?

- O stan zaawansowania choroby. Warto wiedzieć jak duży wysiłek fizyczny można wykonywać w miarę bezpiecznie.
- O ewentualne badania dodatkowe: EKG, ECHO serca.
- O ewentualne działania uboczne przepisywanych leków. Każdy lek może wywoływać różne uboczne działania. Należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i dolegliwościach, choćby wydawały się bez związku z chorobą serca. Przyjmowane leki mogą pogorszyć te stany.
- O poziom cholesterolu, cukru, wartość ciśnienia tętniczego krwi. Są to czynniki ryzyka wymagające leczenia w razie podwyższonych wartości.
- O dietę. Bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie się w celu utrzymania prawidłowych wartości cholesterolu, cukru, ciśnienia tętniczego krwi.
- O ewentualne leczenie uzależnienia od nikotyny. Dostępne są obecnie leki wspomagające rzucanie palenia.


Laseroterapia serca - co trzeba wiedzieć?

· Operacja TMLR nie leczy choroby  tylko poprawia komfort życia! Choroba może postępować, a dolegliwości mogą się nasilać.
· Należy dostosować wysiłek  fizyczny do swoich możliwości. Jego rodzaj i intensywność należy ustalić z lekarzem.
· Obecnie szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) przed zabiegami nie jest finansowane przez NFZ. Warto się jednak szczepić na własny koszt, nawet jeśli się nie choruje. Daje to zabezpieczenie w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
·  „Twoje życie w twoich rękach”. Lekarze wykonają zabieg, przepiszą leki i doradzą, ale tylko od współpracy chorego zależy powodzenie leczenia. Jeśli nie zaprzestanie on palenia papierosów, nie zastosuje właściwej diety, nie podejmie odchudzania, nie będzie przyjmował właściwych leków i będzie opuszczał wizyty kontrolne, to prawdopodobnie dojdzie do nasilenia się choroby, co może skończyć się zawałem!


Piotr Bręborowicz, 2001-07
aktualizacja: 2006-05-09