Kardiowerter - defibrylator (ICD) - wszczepialne "koło ratunkowe"

Co to jest kardiowerter - defibrylator?

Kardiowerter-defibrylator to niewielkie urządzenie elektroniczne, którego zadaniem jest rozpoznawanie groźnych dla życia arytmii serca i wykonanie odpowiedniej interwencji elektrycznej w celu jej przerwania (stymulacja antyarytmiczna, kardiowersja, defibrylacja). Urządzenie łączy się z sercem za pomocą przewodu/ów nazywanego elektrodą, którą wprowadza się do serca przez żyłę. Kardiowerter-defibrylator zasilany jest przez wewnętrzną baterię, której trwałość zależy od liczby i rodzaju interwencji.

Istnieje wiele typów tego urządzenia. Są one dostosowane do różnych potrzeb, zależnie od rodzaju schorzenia. Kardiowerter - defibrylator wszczepia się chorym, u których wystąpiły lub mogą wystąpić groźne dla życia zaburzenia rytmu serca (częstoskurcz komorowy, migotanie komór), gdy nie ma innej metody ich leczenia.

Najlepiej jeśli arytmię uda się przerwać stymulacją antyarytmiczną, której chory nie czuje i zużywa mało energii. Kardiowersja i defibrylacja są skuteczniejsze, ale zużywają dużo energii, impuls o wysokiej energii jest odczuwany przez chorego dość nieprzyjemnie.

Kardiowerter - defibrylator - kwalifikacja do zabiegu wszczepienia

· Do tego zabiegu powinien pacjenta zakwalifikować lekarz kardiolog.
· W trakcie kwaifikacji wykonuje się część z następujących badań: ECHO serca, badanie elektrofizjologiczne, koronarografię, EKG, EKG metodą Holtera, a czasami test wysiłkowy w celu wywołania arytmii i inne.

Kardiowerter - defibrylator - przygotowanie do planowego zabiegu wszczepienia

· Warto poddać się szczepieniu przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna). W przypadku zaistnienia konieczności pilnego wszczepienia kardiowertera - defibrylatora nie będzie już czasu na zaszczepienie.
· Należy oznaczyć grupę krwi i wykonać podstawowe badania: morfologię krwi, badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej.
· Zwykle wskazane jest odstawienie leków przeciwkrzepliwych, choć nie w każdym ośrodku.
· Do tego zabiegu chory jest przygotowywany w szpitalu, czas oczekiwania zależy od ośrodka i wynosi nawet do kilku tygodni.

Kardiowerter - defibrylator - przebieg zabiegu wszczepienia

Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym na sali zabiegowej pod kontrolą prześwietlenia RTG. Rozpoczyna się przecięciem skóry klatki piersiowej (najczęściej po stronie lewej). Następnie wytwarza się pod skórą “kieszonkę”, w której znajdzie się kardiowerter - defibrylator. Kolejnym etapem jest umocowanie elektrod/y w sercu, którą następnie łączy się z urządzeniem. Dla wyjaśnienia – elektrodę wprowadza się przez żyłę podobojczykową (trzeba ją nakłuć igłą), nie wymaga to otwierania samej klatki piersiowej i rozległego zabiegu kardiochirurgicznego. Po właściwym zaprogramowaniu i sprawdzeniu układu zaszywa się go pod skórą. Zabieg może trwać o 30 minut nawet do kilku godzin. Po wszczepieniu kardiowertera - defibrylatora pacjent może chodzić i jeść po czasie, w którym przestaną działać środki znieczulające.

Kardiowerter - defibrylator - powikłania zabiegu wszczepienia

Jest to zabieg, obarczony stosunkowo małym ryzykiem. Oczywiście mogą wystąpić powikłania takie jak: krwawienie, czy odma opłucnowa (“spadnięcie” płuca), ale łatwo poddają się leczeniu. Poważne powikłania zdarzają się rzadko: zakażenie rany operacyjnej i układu wewnątrzżylnego, przebicie serca i zgon

Kardiowerter - defibrylator - kontrola po zabiegu wszczepienia

· Wieczorem lub na drugi dzień po zabiegu z reguły wykonuje się RTG klatki piersiowej.
· Zdjęcie szwów następuje po około 7 dniach.
· Przed wypisem ze szpitala (kilka do 7-8 dni) kardiowerter - defibrylator jest sprawdzany na sali zabiegowej (w znieczuleniu ogólnym) pod kątem poprawności i skuteczności działania.
· Każdy chory z kardiowerterem - defibrylatorem powinien pozostawać pod specjalistyczną kontrolą kardiologiczną, aby wychwycić ewentualne niewłaściwe działanie urządzenia oraz wyczerpywanie się baterii. Wówczas wszczepia się nowy kardiowerter - defibrylator w miejsce zużytego.
· Jeśli chory odczuje zadziałanie urządzenia, powinien natychmiast zgłosić się do lekarza, aby sprawdzić w pamięci urządzenia czy impuls był wyzwolony prawidłowo i  jaka arytmia wystąpiła.
· Wizyta kontrolna polega na rozmowie z lekarzem i wykonaniu EKG oraz kontroli działania kardiowertera - defibrylatora specjalnym urządzeniem radiowym przykładanym do skóry nad urządzeniem (programator).

Kardiowerter - defibrylator - co robić gdy...

- dolegliwości pojawią się ponownie po wszczepieniu urządzenia? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie niewłaściwego działania lub uszkodzenia kardiowertera - defibrylatora.
- pojawiają się: gorączka, dreszcze, zaczerwienienie i bolesność w okolicy urządzenia? Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, gdyż istnieje podejrzenie wystąpienia bakteryjnego zakażenia tej okolicy.
- chcemy wyjechać na wycieczkę, wczasy? Warto zapytać lekarza czy nie jest to zbyt ryzykowne. Na pewno trzeba zaopatrzyć się w zapas leków. Należy też sprawdzić czy istnieje możliwość otrzymania pomocy lekarskiej w miejscu, do którego się udajemy. Warto mieć przy sobie telefon komórkowy.

Kardiowerter - defibrylator - o co pytać lekarza?

- O stan zaawansowania choroby. Należy wiedzieć jak duży wysiłek fizyczny oraz jaką pracę (prowadzenie samochodu, obsługa maszyn) można wykonywać w miarę bezpiecznie.
- O ewentualne badania dodatkowe: EKG, echokardiografię, EKG metodą Holtera.
- O ewentualne działania uboczne przepisywanych leków. Każdy lek może wywoływać różne uboczne działania. Należy poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach i dolegliwościach choćby wydawały się bez związku z chorobą serca. Przyjmowane leki mogą pogorszyć te stany.
- O poziom cholesterolu, cukru oraz wartości ciśnienia tętniczego krwi. Są to czynniki ryzyka wymagające leczenia w razie podwyższonych wartości.
- O dietę. Bardzo ważne jest prawidłowe odżywianie się w celu utrzymania prawidłowych wartości cholesterolu, cukru, ciśnienia tętniczego krwi.
- O ewentualne leczenie uzależnienia od nikotyny. Dostępne są obecnie leki wspomagające rzucanie palenia.

Kardiowerter - defibrylator - co trzeba wiedzieć?

· Należy unikać silnych pól magnetycznych i elektrycznych. Nie należy manipulować urządzeniami elektrycznymi, zwłaszcza radiowymi, w pobliżu kardiowertera - defibrylatora. Pewne zabiegi medyczne mogą uszkodzić to urządzenie. Zaliczamy do nich radioterapię, rezonans magnetyczny, niewłaściwie wykonaną kardiowersję elektryczną lub defibrylację.
· Należy dbać o właściwy poziom elektrolitów, zwłaszcza potasu i magnezu - obniżenie ich poziomu ułatwia wystąpienie arytmii.
· Obecnie szczepienie przeciwko WZW B (żółtaczka zakaźna) przed zabiegami nie jest finansowane przez NFZ. Warto się jednak szczepić na własny koszt, nawet jeśli się nie choruje. Daje to zabezpieczenie w przypadku niespodziewanego zabiegu bądź badania inwazyjnego. Nie trzeba wtedy czekać wymaganych sześciu tygodni na skuteczność szczepienia.
· Należy dostosować wysiłek fizyczny do swoich możliwości. Jego rodzaj i intensywność należy ustalić z lekarzem.
· “Twoje życie w twoich rękach” Lekarze wykonają zabieg, przepiszą leki i doradzą, ale tylko od współpracy chorego zależy powodzenie leczenia. Jeśli nie zaprzestanie on palenia papierosów, nadużywania alkoholu, nie zastosuje właściwej diety, nie podejmie odchudzania, nie będzie przyjmował właściwych leków i opuszczał wizyty kontrolne, to prawdopodobnie efekty leczenia będą kiepskie!


Piotr Bręborowicz, 2001-07-01
aktualizacja: 2008-12-27